Trong thế giới rộng lớn của nghành kỹ thuật xây dựng & cơ khí chế tạo, nơi mà mọi kết cấu vững chắc đều được hình thành từ những bộ phận riêng lẻ liên kết lại với nhau. Bản mã thép được xem như là một vật liệu then chốt trong kết nối kết cấu. Dù được ẩn mình sau những lớp bê tông hoặc khung kết cấu, vai trò của bản mã là không thể phủ nhận : Là cầu nối, điểm tựa để truyền tải và phân tán lực, đảm bảo sự ổn định và an toàn cho toàn hệ thống. Nắm rõ về bản mã thép trong các dự án trong bài viết dưới đây cùng Steelvina.

 Khái niệm bản mã

Bản mã ( tiếng anh thường gọi là gusset plate hoặc base plate) về cơ bản là một tấm thép có hình dạng & kích thước từ sản phẩm thép tấm cắt ra. Được sử dụng để nối hoặc tăng cường độ liên kết chịu lực giữa các cấu kiện thép với nhau. Bản mã có thể có hình dạng hình chữ nhật, hình thang, hình tam giác hoặc bất kỳ hình dạng nào phù hợp với cấc yêu cầu của thiết kế. Vật liệu chế tạo bản mã chủ yếu là thép carbon hoặc hợp kim, những mác thép phổ biến như SS400, A36, Q235, Q345 v.v.... Phù thuộc vào từng cường độ chịu lực yêu cầu của chủ đầu tư.

Vai trò & tầm quan trọng của bản mã

Nhiệm vụ chính của bản mã là tạo ra các liên kết chắc chắn và hiệu quả. Cụ thể : 

• Truyền tải & phân phối lực : Là chức năng cốt lõi, bản mã giúp truyền tỉa các lực kéo, nến, chống cắt, uốn từ một kết kiện sang kết cấu khác một cách hiệu quả. Chống tình trạng tập trung ứng suất cục bộ gây phá hoại giòn.
• Tăng cường độ cứng & duy trì sự ổn định : Các thanh được nối hoặc nối các dầm lại với nhau thông qua bản mã ngăn chặn sự biến dạng quá mức và đảm bảo tính an toàn cho kết cấu dưới tác động của tải trọng.
• Tạo điểm tựa : Bản mã cung cấp bề mặt để bắt bu lông, hàn, hoặc kết hợp cả hai phương pháp tạo ra một mối nối chắc chắn giữa các thành phần khác nhau.
• Điều chỉnh cao độ và định vị : Trong các liên kết của chân cột, bản mã chân cột có vai trò định vị cột trong nền móng, truyền tải lực từ cột xuống móng và điều chỉnh cao độ, độ phẳng của kết cấu.
• Đơn giản trong quá trình thi công : Việc sử dụng bản mã được gia công sẳn giúp quá trình lắp dựng tại công trường trở nên nhanh chóng và chính xác hơn.

Nếu không có bản mã, nhiều loại thép khi kết nối với nhau sẽ không thể hình thành một cách bền vững. Bản mã là một phần không thể thiếu trong các dự án nhà thép tiền chế, giàn khung kết cấu chịu lực, cầu thép, hệ thống ống dẫn, thiết bị máy móc và các ứng dụng khác.

Phân loại bản mã

 Bản mã có thể được phân loại theo các tiêu chí khác nhau : 

1. Phân loại bản mã theo hình dạng

• Bản mã hình chữ nhật, hình vuông : Thông dụng & phổ biến nhất sử dụng cho các liên kết đơn giản.
• Bản mã tam giác : Thường được sử dụng trong các liên kết góc, liên kết dầm console
• Bản mã hình thang : Sử dụng trong một số liên kết đặc biệt
• Bản mã gia cường : Được gia công vát góc, đột lỗ hoặc tấm gân tăng cường độ tối ưu hóa khả năng chịu lực.

2. Phân loại bản mã theo công năng

• Bản mã liên kết dầm - cột : Sử dụng để nối dầm và cột, sử dụng trong khung nhà thép tiền chế
• Bản mã chân cột (base plate) : Được đặt dưới chân cột dể truyền lực xuống bu lông neo & móng.
• Bản mã liên kết giàn sử dụng nối các thanh giàn trong kết cấu giàn không gian
• Bản mã liên kết kèo sử dụng để nối các kết cấu kèo mái
• Bản mã liên kết dầm sử dụng để nối 2 dầm lại với nhau
• Bản mã lề : Trong các vị trí điểm nối khớp xoay

3. Phân loại bản mã trong phương pháp cắt

• Bản mã được cắt bằng oxy-gas / plasma : Phương pháp cắt thông dụng nhất hiện nay
• Bản mã được cắt bằng ti laser / CNC : Độ chính xác cao sử dụng cho những hình dạng phức tạp
• Bản mã đột lỗ 
• Gia công uốn, dập bản mã theo yêu cầu bản vẽ

Quy trình sản xuất & gia công bản mã

Quy trình sản xuất và gia công bản mã cần độ chính xác cao đảm bảo bảo chất lượng cùng khả năng làm việc của sản phẩm.

• Lựa chọn nguyên vật liệu : Chọn mác thép & độ dày phù hợp với các yêu cầu của thiết kế và tiêu chuẩn kỹ thuật như TCVN, ASTM, JIS, DIN v.v....
• Lên thiết kế chi tiết hình dạng : Dựa vào bản thiết kế tải trọng của kỹ sư sẽ cho ra chi tiết bản mã bao gồm kích thước, hình dạng, ví trí đường kính lỗ, loại liên kết
• Cắt phôi thép : Thép tấm chính phẩm được cắt thành những tấm có kích thước và hình dạng so bộ bằng các phương pháp cắt oxy gas (gió đá),  plasma, laser, hoặc CNC. Đối với các loại bản mã đòi hỏi độ chính xác cao.
• Gia công khoan, đột lỗ bản mã để bắt bu lông liên kết đảm bảo đúng vị trí và đường kính để khi ráp kết cấu trong các khớp nối được chuẩn xác.
• Gia công mài cạnh, làm phẳng, và vệ sinh bề mặt
• Đóng gói và thành phẩm

Tiêu chuẩn sản xuất và yêu cầu kỹ thuật đối với bản mã

 Công việc thiết kế và chế tạo bản mã luôn được tuân thủ theo tiêu chuẩn & quy định kỹ thuật nghiêm nghặt để đảm bảo an toàn & hiệu quả của kết cấu. một số tiêu chuẩn quan trọng bao gồm như : 

• Tiêu chuẩn về vật liệu bản mã : ASTM A36, JIG G3101 SS400, GB/T Q235B, Q345B (Trung Quốc), EN S235, S355 (Châu Âu) v.v.....
• Tiêu chuẩn về thiết kế liên kết thép : AISC (Hoa Kỳ), Eurocode 3 (Châu Âu), TCVN (Việt Nam) v.v..
• Tiêu chuẩn hàn bản mã : AWS D1.1 (Hoa Kỳ), TCVN 
• Tiêu chuẩn về dung sai bản mã :  Quy định sai số cho phép về kích thước, vị trí lỗ, độ phẳng thường là 5% do nhà máy thép tấm quy định
• Tiêu chuẩn xử lý bề mặt thép tấm : ISO 12944 (Sơn chống ăn mòn), ASTM A123 (Mạ kẽm nhúng nóng)

Những tiêu chuẩn này đẩm bảo rằng bản mã không chỉ phù hợp về mặt hình học mà còn đủ về cường độ, độ dẻo và khả năng chống ăn mòn để làm việc trong suốt thời gian của dự án.

Bảng giá bản mã các loại mới nhất 2025

Đơn giá bản mã có thể thay đổi liên tục phù thuộc vào các yếu tố :

• Loại thép : SS400/A36/Q345 là những mác thép thông dụng và giá phải chăng so với các loại thép chịu lực cường độ cao Q345 Q355B/A572 hoặc inox
• Độ dày bản mã càng cao thì trọng lượng tăng -> đơn giá cao
• Kích thước & hình dạng : Bản mã được cắt theo yêu cầu vuông, chữ nhật, tròn hoặc theo yêu cầu. có đột lỗ hay không, hoặc có gia công chấn, đập v.v...
• Số lượng đặt hàng
• THời điểm mua hàng
• Đơn vị nhà cung cấp

1. Đơn giá bản mã tính theo trọng lượng kilogam (kg)

• Giá bản mã thông thường SS400/A36 
  + Với độ dày từ 2mm đến 12mm có giá từ 16.000 - 18.500 đ/kg
  + Với độ dày từ 14mm đến 50mm có giá từ 18.000 - 19.000 đ/kg
• Giá bản mã mạ kẽm có giá từ 21.000 đ/kg cho đến 28.500 đ/kg. Đối với giá mạ kẽm thông thường từ 3500 - 10.800 đ/kg
• Bản mã thép cường độ cao A345/ A572 có giá từ 21.000 đ/kg
• Bản mã inox có giá từ 100.000 - 150.000 đ/kg cao hơn thép rất nhiều do đặc tính chống ăn mòn cao

2. Đơn giá bản mã tính theo tấm 

• Bản mã 100x100 độ dày 2mm có giá 6.000 đ/tam
• Bản mã 100x100x10ly có giá 16.700 vnd/tam
• Bản mã 100x200x30mm có giá 98.000 đ/tấm
• Bản mã 100x200x50mm có giá 135.000 đ/tấm
• Bản mã 200x200x10mm có giá 25.000 đ/tấm

Lưu ý : Bảng giá trên chỉ mang tính tham khảo, để có giá chính xác nhất, mọi người nên liên hệ trực tiếp với công ty qua số máy 24/7

Ứng dụng trong thực tiễn của bản mã 

 1. Trong nghành công nghiệp xây dựng

• Sử dụng trong kết cấu nhà xưởng và nhà thép tiền chế : Bản mã được sử dụng để liên kết cấc dầm, cột, kèo thép tạo thành hệ khung vững chắc cho nhà xưởng. Giúp phân bổ tải trọng đều và ngăn ngừa sự tập trung ứng suất
• Liên kết dầm, cột bê tông và thép : Bản mã giúp liên kết các cấu kiện bê tông và thép đặc biệt là tại các điểm chịu lực lớn, đảm bảo sự truyền động qua lại giữa các vật liệu với nhau
• Liên kết móng cột thép vưới đế (bản mã chân cột) được sử dụng để nối các đoạn cọc bê tông với nhau, hoặc liên kết cọc vưới các cấu kiện thép phía trên, tăng cường khả năng chịu lực khí ép cọc xuống nền.
• Hệ thống giàn (Truss systems) : Trong các kết cấu giàn như giàn mái, giàn không gian, bản mã thép đóng vai trò quan trọng then chốt trong việc liên kết những thanh giàn tại các nút, giúp phân bổ tải trọng và đảm bảo sự ổn định của toàn bộ hệ giàn.
• Công trình giao thông, cầu đường đặc biệt là cầu giàn, bản mã thép được dùng để gia cố mối nối, đảm bảo sự truyền lực hiệu quả từ mặt cầu, dầm, giàn xuống các trụ đỡ, giúp cầu chịu được tải trọng động từ xe cộ và các yêu tố môi trường.
• Hệ thống hàng rao, lan can đường, biển quảng cáo : Bản mã sử dụng để tạo các mối nối chắc chắn, gia tăng độ bền và khả năng chịu lực cho các kết cấu, đặc biệt là các biển quảng cáo lớn chịu tác động lớn của gió
• Nhà cao ốc và dự án địa chất ; Bản mã thép đóng vai trò quan trọng trong công trình chống động đất, cho phép mức độ linh hoạt nhất định ngăn ngừ sụp đỗ, duy trì độ cứng của cấu trúc.

2. Trong nghành cơ khí & sản xuất

•  Chế tạo máy móc, khung máy : Bản mã thép được sử dụng liên kết các chi tiết máy, tạo thành khung sườn hoặc bệ đỡ cho các thiết bị, máy móc công nghiệp. Giúp tăng khả năng chịu lực, chống rung lắc và cố định chi tiết.
• Sản xuất tàu bè, thuyền : bản mã thép được gia cố các mối nối, tăng cường độ bền và chịu lực cho thân tàu, cấc khoang và kết cấu bên trong.
• Sản xuất ô tô : Mặc dù không phải là thành phần chính,  bản mã thép vẫn có thể được sử dụng trong những kết cấu phụ trợ hoặc gia cố khung gầm, chi tiết của xe hơi, xe tải, đầu kéo, xe máy v.v...

3. Những ứng dụng khác của bản mã

• Kết cấu chịu lực đặc biệt : Bản mã thép còn được sử dụng trong các kết cấu đòi hỏi khả năng chịu lực cao, chẳng hạn như tháp truyền tải điện, tháp viễn thông, nơi chúng giúp gia cố những điểm nối giữa các cấu kiện đứng và ngang.
• Lót sàn, vỉa hè một trong những loại bản mã thép dày còn được sử dụng làm tấm lót sàn nhà xưởng, vỉa hè hoặc trong các khu vực xe lưu thông như công trình tạm yêu cầu chịu tải trọng lớn, đảm bảo độ bền và an toàn.

 Tóm lại, bản mã là một chi tiết nhỏ nhưng đóng vai trò quan trọng cho dự án đảm bảo tính an toàn, ổn định và khả năng làm việc trong môi trường chịu lực lớn cho kết cấu và các ứng dụng cơ khí. Việc lựa chọn bản mã, kích thước phải phù hợp là yếu tố then chốt đểm đảm bảo chất lượng và tuổi thọ công trình.